Zonder goede wegen geen post
Auteur: Mirte Dophemont
Haar rillende handen omklemmen de brief die ze in haar handen heeft. Met snelle stappen loopt ze over het pad. Als ze stevig doorstapt zal ze binnen een halfuur bij oma zijn. Zou het kwaad kunnen de brief eventjes te openen en te kijken wat er zo dringend was? Nee, haar moeder heeft haar duidelijk gevraagd dat niet te doen. Terwijl de kou haar muts binnendringt probeert ze te denken aan het warme kopje thee dat haar op zal staan te wachten bij oma.
Brieven bezorgen was een hele tijd geleden een normale zaak. Wilde je een boodschap overbrengen naar je oma een aantal kilometer verderop dan moest je deze afstand zelf zien te overbruggen. Tegenwoordig is dat heel anders, met een klikje kun je een uitspraak versturen die 2 seconden later kilometers verder een schermpje laat oplichten. Daardoor zijn niet alleen goedbedoelde berichtjes makkelijk af te leveren, ook de stap om een hatelijke reactie te versturen is opeens een stuk minder groot.
Als je acht kilometer zou moeten overbruggen terwijl het buiten ijzig koud is en de wind je tegenwerkt, zou je dan al die moeite doen om een gemene boodschap over te brengen? In sommige gevallen is het jammer dat het nu veel simpeler gaat. Een tikje op je telefoon en weg is je brief. Dat het zoveel makkelijker is zorgt er natuurlijk voor dat er veel meer interactie is over de gehele wereld. Een netwerk gevormd van filmpjes, foto’s en reacties en de mogelijkheid om moeiteloos vanuit Nederland een boodschap naar Australië te versturen. Het begrip ´belangrijk´ heeft in die zin een heel andere betekenis gekregen, omdat er meer mogelijk is. Veel mensen willen namelijk het gevoel hebben gehoord te worden en een eigen mening neerzetten. Dit is ook iets waardevols, maar het verspreiden van je persoonlijke ideeën is niet grenzeloos.
Het recht op een eigen mening geldt in Nederland voor iedereen. Iedereen heeft een stem gekregen en wil deze maar al te graag laten horen. Helaas pakt deze vrijheid niet altijd goed uit. Onder ieder filmpje kan iemand zijn beledigingen leggen. Elke gedachte die je op een bepaald moment over iets hebt kun je zo eruit gooien en onuitwisbaar op internet laten staan. Een bevroren uitspraak erbij geplakt aan het grote netwerk. De meeste mensen laten als ze iets tegen iemand zeggen hun woorden eerst door een filter gaan. Beledig ik de persoon er niet mee? Is de uitspraak gepast en wat voor gevolgen heeft een uitspraak? Deze dingen neem je onbewust vaak mee voordat je iets zegt. Is dit filter dunner op het moment dat je een uitspraak anoniem kunt doen vanaf je bank, veilig verscholen achter een schermpje? Wanneer gaat het uiten van een mening te ver?
De discussie over vrijheid van meningsuiting gaat ver terug. De filosoof Spinoza uit 1632 vond het uiten van een mening te ver gaan als ze de vrijheid van anderen inperken. Ook mogen uitspraken niet aansporen tot handelen en acties van geweld. John Stuart Mill stond er iets anders in. De Britse filosoof zag het verkondigen van je mening als iets essentieels in de samenleving, niet alleen voor jezelf, maar ook voor anderen. Door meningen van anderen te horen kun je beter een eigen mening vormen en misschien van gedachten veranderen. Volgens Mill is er maar één grens die er getrokken moet worden: je uitingen mogen geen anderen in gevaar brengen. Doodsbedreigingen gaan volgens hem dus te ver, maar andere dingen niet. Een absurde reactie van iemand kan jou juist laten inzien waarom je gelijk hebt. Vrijheid van meningsuiting helpt om de waarheid te vinden. Door af te strepen wat absurde ideeën zijn van anderen ben je in staat je eigen mening beter te formuleren.
Niet alleen data maar ook mensen reizen massaal over de wereld waarbij ze van alles met elkaar uitwisselen, waaronder levensgevaarlijke virussen die een leven in een klap grandioos kunnen veranderen. Onderschatten we de virussen niet die iedere dag het schermpje van miljoenen kinderen overspoelen? Daarmee bedoel ik niet de schade die een computervirus in een bestand aan kan brengen. Juist de virussen die zich nestelen in hoofden van kinderen en schade aanbrengen in de vorm van gekwetste gevoelens. De haat en discriminatie waar zij dagelijks aan blootgesteld worden zonder dat er een goede een controle op zit.
Er zitten naast positieve kanten dus ook veel gevaren aan het plaatsen van reacties op sociale media. Het verspreiden van je eigen vrije mening is soms iets te makkelijk. Hoe moeten we dit tegengaan en is dit wel mogelijk? Is het laten verwijderen van deze reacties door mediabedrijven genoeg? De vraag is dan wie er bepaalt of een reactie passend is of echt niet door de bocht kan. Daarnaast is het een onmogelijke opgave om al deze reacties te verwijderen en te onderscheiden. Ook is de grootste schade meestal al aangericht na het plaatsen van een hatelijke reactie. Om deze achteraf weg te halen maakt de uitspraak niet ongedaan. Je kunt het moeilijk van het netvlies laten wissen. De discussie over de vrijheid van meningsuiting is lang geleden begonnen en zal met alle nieuwe ontwikkelingen nog lang niet over zijn.
Bronnen: